اضطراب ، علل و درمان 

همه انسانها اضطراب را در زندگي خود تجربه  ميکنند و طبيعي است که مردم هنگام مواجهه با مو قعيت هاي تهديد کننده و تنش زا مضطرب مي شوند , اما احساس  اضطراب شديد و مزمن  در غياب علت واضح , امري غير عادي است .

اضطراب شامل احساس عدم اطمينان درماندگي و بر انگيختگي فيزيو لو ژيکي است. به طور کلي اضطراب يک احساس بسيار نا خوشايند و اغلب مبهم دلواپسي است که با يک يا چند حس جسمي مانند احساس خالي شدن سر دل , تنگي قفسه سينه , طپش قلب , تعريق , سردرد و غيره همراه است . برسي ها نشان ميدهد که اضطراب در مردها , طبقات اقتصادي مرفه و جوانان کمتر است و در ز نان افراد کم در امد و سالمندان بيشتر شايع است.

علايم و نشانه هاي اضطراب

عصبي بودن , آرام و قرار نداشتن , تنش , احساس خستگي , سر گيجه , تکرر ا درار , طپش قلب , بي حالي , تنگي نفس , تعرق , لرزش , نگراني و دلهره , بي خوابي , اشکال در تمرکز حواس و گوش به زنگ بودن .

علل اضطراب : اضطراب مي تواند ناشي از يک وضعيت روحي , اجتماعي , فيزيکي , زيست شناختي , اختلالات طبي , اثرات جانبي داروها و يا ترکيبي از اين موارد باشد که در اينجا به فاکتور هاي رواني - اجتماعي اشاره مي شود.

- حالات دروني فرد و انگيزه هاي ناخوداگاه

- ناتواني فرد در مقابله با فشارهاي محيطي مانند کار , ازدواج و مبادلات بازرگاني

- احساس جدايي يا طرد شدن

- احساس فقدان  يا از دست دادن حمايتهاي عاطفي مثل مرگ همسر

- تغييرات ناگهاني محيطي يا حوادث غير منتظره و خطرناک از قبيل : حوادث طبيعي مثل زلزله , استرس ناشي  از دارو ها , استرس ناشي ازيک بيماري طبي , استرس ناشي از مصرف مواد مخدر مثل کو کايين , ياد گيري در منزل و محيط مثل ياد گيري اضطراب ها و ترسهاي والدين , افکار و عقايد غير منطقي غلط و  اغراق اميز در مورد خطرات موجود در موقعيتهايي  مثل اضطراب امتحان که همراه با افکار و عقايد غلو اميز است .

اضطراب در کودکان و نوجوانان

بسياري از کودکان هنگام قرارگيري در وضعيت جديد مثل روبرو شدن با افراد جديد , احساس اضطراب کرده و به طور خجالت آوري به مادر و پدر , افراد فاميل و يا وابستگان به اصطلا ح آويزان ميشوند . بسياري از والدين از اين احساس کودکانشان اگاه نيستند تا روزي که انها به مشکلي بر ميخورند , مثل روز رفتن به مدرسه و.... منشا » اين اضطراب در کودکان ناشناخته است . اغلب ترکيبي از يک ترس ناشناخته و فقدان کنترل همراه با يک طبيعت ناشي از شرم و خجالت , زمينه بسياري از اضطرابهاي کودکان را تشکيل ميدهد . بسياري از شکايتهاي کودکان در دوران ابتدايي مدرسه همچون درد معده يا سوزش سر دل و يا دردهاي پراکنده ديگر , ناشي از وجود يک اضطراب نهفته در کودکان است که وجود اختلاف در خانواده و نگراني در پدر و مادر ميتواند از علل آن باشد که اين نگراني بطور مستقيم به کودک انتقال يافته و با اين شکايات بروز ميکند .

شايع ترين اختلالات اضطرابي در کودکان و نوجوانان عبارت اند از : Anxity Seperation  اضطراب جدايي -  اضطراب اجتماعي -  Anexity Social اضطراب امتحان -  Anexity Exam ترس از مدرسه  Phodia Social

عوامل موثر در اضطراب نو جوانان و مقابله با آن

سر چشمه بسياري از ناراحتي هاي غير منطقي نو جوانان اضطرابي است که از عوامل گوناگون زير ناشي ميشود : تغييرات جسماني از قبيل نگراني از ديررسي بلوغ به ويژه در پسرها , نگراني از زود رسي بلوغ به ويژه  در دختر ها , ترس و احساس خجالت از تغيير جسماني و رنج ناشي از عدم پذيرش تغييرات جسماني , عدم پذيرش از جانب همسالان , مستقل شدن ,  بروز رفتار پرخاشگرانه , غير منطقي بودن , نداشتن مهارت لازم  براي زندگي , تمايلات جنسي و آ شفتگي در نقش.

بطور مختصر به بررسي برخي از اين عوامل ميپردازيم :

نحوه رويارويي با رنج ناشي از تغييرات جسماني

تغييرات ناشي از دوران بلوغ را نو جوانان به تدريج مي پذيرند ، علت اصلي نگراني در مورد نکات ديگري همچون زودرسي و دير رسي بلوغ و احساس  خجالت در مواجهه با تغييرات جسماني , عدم اگاهي ناقص يا محدود و يا اطلاعات نادرست نوجوانان در زمينه هاي مختلف بلوغ و تغييرات جسماني ناشي از ان است که بهترين راه پيشگيري نيز فراهم  آوردن اگاهي و بينش دقيق , صحيح و به موقع است که در اين زمينه والدين و مربيان با ارايه کتابهاي مناسب اطلاعات سالم را در اختيار آنها قرار داده و همچنين با فراهم اوردن جوي ازاد و سالم امکان مطرح کردن سوال و افکار و احساسات و نگراني هاي نو جوانان را به او داده تا نوجوانان براي يافتن جواب سوالات به کساني که صلاحيت ندارند , مراجعه نکند زيرا در اين صورت ممکن است پاسخ اين افراد به گونه اي باشد که نوجوانان را دچار اضطراب کند .

رويارويي با اضطرا ب ناشي از عدم پذيرش از جانب همسالان

نتايج پژوهش ها نشان داده است که ناامني , وابستگي شديد و ناسالم نو جوانان به والدين , ناتواني يا نداشتن مهارتهاي لازم در برقرار کردن روابط عاطفي , اجتماعي و اخلاقي سالم و به ويژه عدم پذيرش , باعث اضطراب بسياري از نوجوانان ميشود . براي پيشگيري از اين که نوجوانان از اين طريق دچار اضطراب شديد نشوند و يا اضطراب او ادامه پيدا نکند اقدامات زير مفيد است:

- والدين بايد گرايش فرزند خود را به درستي درک کنند.زيرا اين يک نياز طبيعي است که بخواهد مورد توجه و حمايت همسالان قرار گيرد .

- والدين با نوجوانان در مورد گزينش دوست  توافق کنند تا دچار تعارض نشوند و پنهان کاري نيز نکند

- والدين و مربيان بايد در همه مواقع به ويژه در برابر همسالان احترام و شخصيت نوجوانان را حفظ کنند.

رويارويي با اضطراب ناشي از بروز رفتار پرخاشگرانه

در بعضي از موارد اضطراب بدون نياز به درگيري پزشک در اين ماجرا ميتواند درمان شود . اين موارد , اضطراب طبيعي نام دارد که دران اضطراب به خوبي به وسيله بيمار کنترل شده و بر طرف ميشود , مثل ترس ناشي از امتحان نهايي و يا ترس ناشي از مصاحبه در چنين شرايطي استرس ميتواند به  وسيله اعمال و روش هاي زير تحت کنترل در ايد:

صحبت با شخص مورد اعتماد , روش هاي ايجاد تمرکز , حمام گرفتن طولاني, استراحت در يک اتاق تاريک , ورزش هاي تنفس عميق . اما گاهي اوقات اضطراب شديد و به صورت بيمار گونه ظاهر خواهد شد که نياز به دارو و مراجعه به پزشک و متخصص دارد که معمولا  از درمان دارويي وهمچنين از درمانهاي غير دارويي براي درمان استفاده ميشود . در اينجا اشاره اي به درمانهاي غير دارويي ميشود :  درمان غير دارويي شامل تکنيک هاي متعددي است . در تمام اين روش ها به بيمار آموزش هاي کلاسيک ارامش ياد داده ميشود و بدين وسيله بدن , خود به مقابله موثر و مستقيم با عوامل تنش زا برميخيزد . اين روشها شامل :ارام سازي يا تن ارامي -(relaxation)   - مواجه سازي  (exposure ) - غرقه سازي  floobing) ) - حساسيت زدايي ( besensitization ) - سر مشق دهي ( mobeling )- توقف فکر  stopping  thought ) )  و موارد ديگر مي شود .

توصيه هايي براي پيشگيري از اضطراب :

پيشگيري شامل

-1 رژيم غذايي: براي انکه از تغذيه سالم برخوردار باشيد ,توصيه مي شود : متنوع بخوريد , مصرف غذاهاي پر چرب و يا شيرين را محدود کنيد , و از مصرف مقادير زياد نمک و کافئين پرهيز کنيد . در مورد سبزي جات و ميوه , اصل پنج بار در روز را فراموش نکنيد . روزانه به اندازه کافي لبنيات و حداقل يک بار در هفته ماهي بخوريد , مصرف آب در زندگي حياتي است و بايد روزانه هشت ليوان ( دو ليتر ) آب بنوشيد , آهسته بخوريد و لذت ببريد , بطور مرتب خود را وزن کنيد و پر تحرک باشيد .

-2 ورزش منظم : ورزش کردن به ويژه ورزش منظم به گونه اي تمام مراحل درمان اضطراب را تحت تاثير قرار ميدهد . پژوهشگران دريافته اند که پياده روي تند و سريع به مدت 40 دقيقه ميزان اضطراب را بطور متوسط تا 14 در صد کاهش ميدهد.

-3 اجتماعي باشيد : هنگامي که تحت فشار رواني هستيم , اغلب به طور غريزي تمايل پيدا ميکنيم که خود را از صحنه عمل کنار کشيده و به گو شه اي پناه ببريم . در اين زمان بايد سعي کنيم که با دوستان خود ارتباط بيشتري داشته باشيم .

-4 هيجانات سرکوب شده خود را روي کاغذ بياوريد : متخصصان معتقدند که نوشتن ساده هيجانات بد روي کاغذ باعث تسکين روحي و رواني شخص ميشود .

-5 بخنديد و شوخ  طبع باشيد : مطالعات زيادي نشان داد که خنده مي تواند يکي از سالمترين پاد زهر هاي فشار رواني باشد , تحقيقات نشان ميدهد کودکان روزي 450 بار مي خندند , بزرگسالان روزي 15 بار تماشاي يک فيلم کمدي يا بخشي از زمان را به شنيدن و تعريف کردن لطيفه اختصاص ميدهند که اين موضوع کمک بزرگي است براي کاهش فشار رواني در انها .

-6 گوش دادن به موسيقي ملايم : برخي مطالعات اخير نشان داده است که موسيقي آرام باعث آ هسته کردن ضربان قلب و افزايش اندورفين ها و کاهش اضطراب مي شود .

-7 تن آرامي : (relaxation  ) در آن عضلات بدني براي مدتي کوتاه به طور ارادي منقبض شده و سپس به حالت آرامش بر مي گردند . اين کار که در مراحل و سلسله مراتبي انجام مي گيرد به تنهايي و يا همراه با تکنيک هاي ديگر باعث مي شود نشانه هاي اضطراب کاهش يابد .  و در اخر راهکارهاي ديگري که ميتوانيد در چنين موقعيتي انجام دهيد :

اجتناب از موقعيت هاي تنش زا و مشارکت کمتر در موقعيت هاي ناراحت کننده و استرس زا نه تنها سبب کاهش اضطراب ميشود بلکه بايد سعي شود که در محيط خانوادگي و ارتباط هاي بين فردي آرامش برقرار باشد  خودت باش : سعي کنيد در موقعيت هاي فشار زا طبيعي رفتار و از نقش بازي کردن پرهيز کنيد . انتظارات , ترسها, مهارتها و اميدها يتان را بشناسيد . لازم به ذکر است که يک برنامه دارويي مناسب و قابل دسترس و يا انجام درمان هاي غير دارويي و البته ترکيبي ان دو , بهترين نوع درمان است.